صنعت دارو یکی از ارکان حیاتی اقتصاد هر کشور است که به‌ویژه در شرایط بحرانی و نوسانات اقتصادی نقشی بی‌بدیل در حفظ سلامت عمومی و تامین داروهای مورد نیاز جامعه ایفا می‌کند.
بررسی صنعت دارو در بورس ایران
چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو صنعت دارو چیست؟
در ایران، این صنعت در سال‌های اخیر با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی روبه‌رو است. از نظر بازدهی، صنعت دارو در مقایسه با بازار کلی بورس ایران در بازه‌های زمانی مختلف عملکرد متفاوتی داشته است. این صنعت در بلندمدت از بازار بهتر عمل کرده اما در سال اخیر بازدهی صنعت بسیار با بازار نزدیک بوده و توانسته ۲۴ درصد بازدهی کسب کند.
بازدهی صنعت دارو
بسیاری از مواد اولیه دارویی که پیش‌تر به واردات وابسته بود، اکنون به‌طور قابل‌توجهی در داخل کشور تولید می‌شود و به بیش از ۷۰ درصد نیاز کشور پاسخ داده می‌شود. این پیشرفت‌ها به‌ویژه در زمینه توسعه دانش داروسازی و افزایش تعداد دانشکده‌های داروسازی مشهود است. در جدول زیر بازدهی صنعت دارو را بررسی می‌کنیم.
در پنج سال اخیر صنعت دارو رشد مناسبی را در فروش داشته و از ۲۹ همت به بیش از ۱۲۰ همت فروش رسیده است. همچنین سودخالص صنعت هم از ۶.۴ همت به ۱۷ همت رسیده، مشخصا صنعت رشد خوبی در فروش و سودسازی داشته اما این اعداد را باید به صورتی دلاری هم محاسبه کرد تا بتوان بهتر راجع به روند صنعت نظر داد. در جدول شماره ۱ صورت سود و زیان تجمعی صنعت را می‌توان مشاهده کرد. در جدول شماره ۲ می‌توان صورت سود و زیان دلاری صنعت را مشاهده کرد که تمامی اعداد میلیون دلار هستند.
همانطور که می‌توان مشاهده کرد صنعت در سال ۱۴۰۱ با رشد جدی فروش دلاری همراه بود اما پس از آن رفته رفته به میانگین قبلی خود بازگشت، از منظر سودسازی هم تقریبا سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ سودهای دلاری خوبی در صنعت ساخته شد اما پس از آن وضعیت به قبل بازگشت و سود دلاری صنعت به محدوده ۲۵۰ میلیون دلار رسید.
بررسی ترازنامه صنعت دارو
با توجه به اطلاعات مالی صنعت دارو در پنج سال اخیر وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام به‌طور کلی نشان‌دهنده روندی مثبت در رشد صنعت است. از یک‌سو، جمع دارایی‌ها از ۲۳۷۱۳ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۱۱۸۱۴ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است که نشان‌دهنده رشد قابل توجه در دارایی‌ها است. این افزایش عمدتا به رشد موجودی نقد، دریافتنی‌های تجاری و سایر دارایی‌های جاری مانند موجودی مواد و کالا تعلق دارد. از سوی دیگر، جمع بدهی‌ها نیز از ۱۵۴۶۷ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۸۷۴۹۷ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است که نشان‌دهنده نیاز به تسهیلات مالی بیشتر برای تامین سرمایه در گردش و پروژه‌های صنعت است.
در بخش حقوق صاحبان سهام، جمع حقوق صاحبان سهام از ۸۲۴۷ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۳۰۶۴۲ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ رسیده که بیانگر رشد سرمایه و بازدهی بالاتر برای سرمایه‌گذاران است. همچنین، در طول این مدت، سود انباشته نیز به طور چشمگیری از ۵۲۱۱ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۱۸۹۸۶ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته که حاکی از عملکرد مالی مثبت و حفظ سود در شرکت‌های صنعت دارو است. این رشد در سود انباشته و حقوق صاحبان سهام به‌ویژه نشان‌دهنده افزایش توانایی صنعت در تامین منابع مالی و بازگشت سرمایه است. در جدول شماره ۳ داده‌های ترازنامه صنعت دارو در پنج سال اخیر آمده است.
تحلیل حاشیه سود در صنعت دارو
نکته جالبی که در صنعت وجود دارد این است که در صنعت دارو رفته رفته هم حاشیه سود ناخالص هم خالص هم عملیاتی کاهش داشتند و تقریبا هر سال طبق جدول زیر حاشیه سودها در صنعت آب رفتند.
در بررسی جدول شماره ۴ برای نمادهایی که P/E TTM منفی، یا بالای ۳۰ واحد دارند P/E TTM نوشته نشده است.
همانطور که می‌توان مشاهده کرد میانگین P/E TTM صنعت با شرط بالا حوالی ۸واحد است، میانگین P/S TTM صنعت هم ۱.۸ واحد می‌باشد.
بیشترین ارزش بازار برای دعبید با ارزش بازار بیش از ۴۰ همت و کمترین ارزش بازار برای کی بی سی با ارزش بازار ۴۲۰ میلیارد تومان می‌باشد.
بررسی SWOT صنعت دارو
صنعت داروسازی ایران با وجود دستاوردهای قابل توجه، همچنان با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی مواجه است که تاثیرات مهمی بر رشد و توسعه این بخش دارند. در این راستا، تحلیل SWOT به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در این صنعت پرداخته است:
نقاط قوت (Strengths): صنعت داروسازی ایران با دستیابی به خودکفایی در تولید بیش از ۹۷ درصد نیازهای دارویی کشور، توانسته وابستگی به واردات دارو را کاهش دهد. همچنین، پیشرفت‌های فناورانه مانند استفاده از فناوری نانو و داروهای هدفمند، فرصت‌هایی برای بهبود اثربخشی درمان‌ها فراهم کرده است. داروهای ایرانی مطابق با استانداردهای بین‌المللی تولید می‌شوند و کیفیت آنها در سطح مشابه داروهای کشورهای پیشرفته قرار دارد. تعداد زیاد شرکت‌های داروسازی داخلی نیز به این صنعت قوت بخشیده است.
نقاط ضعف (Weaknesses): سیاست‌های ارزی و تغییرات نرخ ارز، هزینه‌های تولید دارو را افزایش داده و مشکلات نقدینگی باعث کاهش ظرفیت تولید و تامین مواد اولیه می‌شود. همچنین وابستگی به واردات برخی مواد اولیه دارویی همچنان چالش‌ساز است. بحران‌های بیمه‌ای و مشکلات در پرداخت بدهی‌ها، به اختلال در زنجیره تامین دارو و کاهش دسترسی به دارو برای بیماران منجر شده است.
فرصت‌ها (Opportunities): صادرات داروهای ایرانی به کشورهای منطقه و سایر بازارهای جهانی می‌تواند فرصتی بزرگ برای رشد این صنعت ایجاد کند. همچنین، توسعه فناوری‌های نوین مانند نانو دارویی و داروهای هدفمند، فرصت‌هایی برای تولید داروهای مؤثرتر و با عوارض جانبی کمتر فراهم می‌کند. حمایت‌های دولتی از صنعت داروسازی و افزایش خودکفایی در تولید مواد اولیه دارویی می‌تواند به امنیت تامین دارو و توسعه این صنعت کمک کند.
تهدیدها (Threats): محدودیت‌های ارزی و بحران‌های اقتصادی تهدیداتی برای صنعت داروسازی ایجاد کرده و می‌تواند به افزایش هزینه‌ها و کاهش تولید دارو منجر شود. همچنین، رقابت شدید در بازار جهانی می‌تواند مانع از گسترش صادرات داروهای ایرانی شود. تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی نیز مشکلاتی در تامین مواد اولیه و تجهیزات تولید دارو به همراه دارد. مشکلات تامین نقدینگی و بحران‌های بیمه‌ای نیز از دیگر تهدیدات این صنعت به شمار می‌آید.
جمع‌بندی
صنعت دارو در ایران با وجود چالش‌های متعدد، توانسته است رشد قابل توجهی را در چند سال اخیر تجربه کند. در مقایسه با بازار کلی، صنعت دارو عملکرد بهتری در بازه‌های بلندمدت از خود نشان داده است و در کوتاه‌مدت نیز نسبت به نوسانات بازار تاب‌آوری بیشتری داشته است. با توجه به فرصت‌های پیش روی این صنعت از جمله خودکفایی در تولید و توسعه فناوری‌های نوین، چشم‌انداز مثبتی برای آن وجود دارد. در عین حال، باید به چالش‌های موجود نظیر نوسانات ارزی و مشکلات نقدینگی توجه بیشتری شود تا رشد این صنعت در آینده ادامه یابد.
منبع : صدای بورس
