بیماری پسوریازیس سال‌هاست که یک اختلال خودایمنی پوستی تلقی می‌شود اما مطالعات جدید ثابت کرده‌اند که این بیماری در بسیاری از موارد، یک فرآیند سیستمیک با فعال شدن دستگاه ایمنی، التهاب مزمن و پیامدهای فراتر از پوست است. در آن سو افسردگی نیز اکنون علاوه بر یک اختلال خلقی، دارای شواهد فراوانی است که التهاب مزمن، سیتوکین‌های پیش‌التهابی و فعالیت محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA axis) در آن نقش دارند. حال پرسش اینجاست که چگونه ممکن است این دو پدیده متمایز یعنی یک بیماری پوست و یک اختلال خلق – از منظر زیستی به هم پیوند داشته باشند؟
این موضوع از چند وجه قابل توجه است: اینکه بیماری پوستی که اغلب به عنوان مشکل موضعی دیده می‌شود می‌تواند رازهایی در خود داشته باشد که ذهن، خلق و حتی سلامت مغز را درگیر می‌کند. این امر می‌تواند "پسوریازیس فقط پوست نیست؛ بلکه پیامدهای روانی–بیولوژیک دارد" را بیش از پیش بااهمیت جلوه دهد. همچنین این سوال مطرح می‌شود که آیا درمان‌های جدید بیولوژیک که مسیر مهار تولید سیتوکین های التهابی را هدف می‌گیرند، ممکن است نه فقط ضایعات پوستی را بهبود بخشند بلکه علایم خلقی را هم کاهش دهند؟
از نگاه بالینی نیز مهم است که فرد مبتلا به پسوریازیس باید در ارزیابی خود نه تنها وضعیت پوست بلکه شاخص‌های خلقی و سلامت روان را نیز لحاظ کند. متخصصان پوست نیز بایستی آماده باشند که در شرح حال، علائم افسردگی یا اضطراب را در این بیماران پرسش کنند. این ترکیب پوست و روان می‌تواند کیفیت زندگی را به طور چشمگیری بهبود دهد.
لکن چند نکته احتیاط‌آمیز وجود دارد. اول اینکه هنوز نمی‌توان قطعی گفت که التهابِ ناشی از پسوریازیس به طور قطعی باعث افسردگی می‌شود. بسیاری از بیماران پسوریازیس، افسردگی ندارند و بالعکس. مطالعات و پژوهش‌های بیشتر و مداخله‌ای لازم است. دوم این‌ه عوامل روانی اجتماعی همچون اختلال خواب، خارش مداوم، درد یا محدودیت عملکرد، همگی می‌توانند نقش میانجی داشته باشند. همچنین اگرچه مسیرهای زیستی مشترک یافت شده‌اند اما هنوز در درمان بالینی به عنوان هدف مستقیم برای کاهش افسردگی به صورت استاندارد وارد نشده‌اند.
پیوند بین پسوریازیس و افسردگی از منظر مسیرهای التهابی مشترک تصویر تازه‌ای از تعامل بین پوست و مغز ارائه می‌دهد. این دیدگاه می‌تواند هم به بهبود مراقبت‌های بالینی منتهی شود و هم توجه عموم مردم را به اهمیت سلامت روان در بیماری‌های پوستی جلب کند.
دکتر وحید نوبهار
عضو وابسته انجمن متخصصان پوست DSGNY
