داروی آهسته‌رهشِ زیرجلدی، راهکار ستاد مبارزه با مواد مخدر برای کاهش اوردوز، انتقال بیماری‌های واگیردار و ساماندهی درمان معتادان است.
سلیمان عباسی مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره نتایجی که از آزمایش این دارو به دست آمده می‌گوید: پروژه استفاده از داروهای آهسته‌رهش (Long-acting) که به صورت زیرجلدی کاشته می‌شوند، یکی از دستاوردهای مهم در حوزه درمان و مدیریت مصرف است که به صورت کپسول زیر پوست بازو یا ساعد قرار گرفته و به تدریج ماده موثره را آزاد می‌کنند به طوری که فرد در طول روز در یک تعادل جسمی و رفتاری پایدار قرار می‌گیرد و از چرخه مصرف پرخطر فاصله پیدا می‌کند. این روش، چرخه تکرار، پاتوق‌گردی، تزریق با سرنگ مشترک، اوردوز و انتقال بیماری‌های واگیردار را قطع می‌کند و همزمان عرضه و بازار قاچاق مواد را کاهش می‌دهد. با این حال دارو هنوز در مرحله آزمایش است و مسیر نهایی و نحوه پوشش هزینه‌ها به تصمیمات بعدی نیاز دارد.
وی توضیح می‌دهد: یکی از اهداف روشن این طرح، قطع وابستگی به پاتوق و بازار سیاه مواد است. در نبود چنین داروهایی، بسیاری از معتادان برای تامین دوز موردنیاز خود مجبور می‌شوند به پاتوق‌ها مراجعه و سرنگ یا سوزن مشترک استفاده کنند و در این مسیر در معرض انتقال بیماری‌های واگیر مانند ایدز و هپاتیت قرار بگیرند یا دچار اوردوز شوند. کاشت زیرجلدی سه نتیجه مهم در پی دارد؛ کاهش پراکندگی و نفوذ عرضه‌کنندگان در بازار، کاهش ریسک اوردوز و مرگ‌ومیر و کاهش انتقال بیماری‌های عفونی ناشی از وسایل آلوده.
داروی زیرجلدی فقط توسط یک شرکت خاص تولید می‌شود. مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر تاکید می‌کند، از مزیت‌های این داروها، قابل کنترل بودن زنجیره توزیع آن است. این دارو از شرکت مشخصی تامین شده و در مکان‌های مشخص، تحت نظارت پزشک و پرستاری که آموزش دیده‌اند، کاشته می‌شود. به این ترتیب هیچ قاچاقچی یا توزیع‌کننده‌ای امکان دسترسی و پخش آن را پیدا نمی‌کند. طراحی و اجرای صحیح این فرآیند، یکی از محورهای اصلی کار است تا از نشت دارو به بازار غیررسمی جلوگیری شود.
تجویز برای همه معتادان یا اعتیادهای خاص؟
طبق گفته عباسی، قرار نیست این دارو برای همه مراجعه‌کنندگان استفاده شود، بلکه بعد از معاینه و ارزیابی تیم پزشکی شامل پزشک، پرستار و روانشناس، صلاحیت بیمار مشخص می‌شود. در این روش، افراد را در لایه‌های مختلف می‌بینند؛ از کسانی که تفننی مصرف کرده و تازه در مسیر وابستگی قرار گرفته‌اند تا افرادی که سال‌ها وابسته بوده و در لایه دوم یا سوم درمان قرار دارند. هدف این است؛ کسانی که انگیزه ترک و درمان واقعی دارند و از وابستگی شدید رنج می‌برند، بتوانند با این روش، هم تعادل پیدا کنند و هم به مرور نیاز دارویی‌شان کاهش یابد و در نهایت منجر به ترک شوند. این دارو، ابزاری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و هزینه‌های پنهان ناشی از آن است.
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر توضیح می‌دهد: در این روش، افراد وقتی مجبور نیستند وقت و هزینه زیادی صرف تهیه و مصرف مواد کنند، کمتر در معرض ارتکاب جرم، سرقت یا سقوط در چرخه تخریب اجتماعی قرار می‌گیرند. همچنین با کاهش پاتوق‌گردی، احتمال انتقال بیماری‌ها و تشکیل خوشه‌های آلوده کاهش می‌یابد که اگر برنامه مدیریت مصرف و درمان به درستی اجرا شود، بار جمعیت معتادان در زندان‌ها کاهش پیدا می‌کند و جوانان کمتری جان خود را در اثر اوردوز از دست می‌دهند. می‌توان گفت این رویکرد، هم بعد درمانی و پیشگیرانه و هم بازتوانی اجتماعی به همراه دارد.
پوشش بیمه‌ای داروهای زیرجلدی
هزینه و پوشش تامین دارو فعلا مبهم است. عباسی می‌گوید: هزینه دارو و اینکه آیا دولت آن را رایگان خواهد کرد یا نه، هنوز مشخص نیست. تصمیم نهایی در این باره گرفته نشده و فعلا تمرکز بر اثربخشی و ایمنی دارو در فاز آزمایشی است اما اگر نتایج مثبت باشد، رایگان کردن یا پوشش بخشی از هزینه‌ها به نفع کشور خواهد بود، چون کاهش مرگ‌ومیر، کاهش آسیب‌های اجتماعی و پایین آمدن بهای غیرمستقیم ناشی از جرم می‌تواند به صرفه‌جویی بلندمدت برای جامعه منجر شود. در صورتی که این طرح مورد تائید قرار بگیرد، می‌تواند در مراکز بهداشتی درمانی دولتی یا بخش‌های خاص خصوصی که تحت نظارت قرار می‌گیرند، اجرا شود. در حال حاضر پروژه داروهای آهسته‌رهش زیرجلدی در بطنِ سیاست‌گذاری ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار دارد و به صورت آزمایشی اجرا می‌شود. گام بعدی نیازمند تائید کامل علمی، استقرار تیم‌های تخصصی برای کاشت و پیگیری و تصمیم‌گیری درباره سازوکار تامین و پوشش هزینه‌هاست. اگر این فرآیند با دقت ادامه یابد، ایران مسیر تازه‌ای را در مدیریت مصرف و کاهش آسیب‌های مرتبط با مصرف مواد دنبال می‌کند که می‌تواند هم سلامت عمومی و هم امنیت اجتماعی را تقویت کند.
منبع : روزنامه ایران
