موسس و مسوول فنی داروخانه دکتر مشیری کیش گفت: در جزیره کیش، هزینه‌هایی به صورت پنهان در زمینه مدیریت داروخانه وجود دارد که در سایر استان‌ها وجود ندارد.
مشیری در گفت‌وگو با فانا:
هزینه‌های پنهان داروخانه‌داری در کیش
در گذشته و قبل از اجرای آیین‌نامه جدید تاسیس داروخانه‌ها، چهار داروخانه فعال در جزیره کیش وجود داشت که این تعداد با جمعیت جزیره، متناسب بود. در کیش هزینه‌هایی به صورت پنهان در زمینه مدیریت داروخانه در مقایسه با سایر استان‌ها و شهرهای بزرگ وجود دارد که قبلا با وجود چهار داروخانه، امکان پوشش این هزینه‌ها و فعالیت اقتصادی وجود داشت. در کیش، داروخانه شبانه‌روزی نداشتیم و با هماهنگی بین چهار داروخانه، حتی روزهای تعطیل را هم پوشش می‌دادیم. هر چهار داروخانه در مناطق خود فعال بودند و نیازهای دارویی مردم را پوشش می‌دادند. تاسیس و مدیریت داروخانه، یک فعالیت علمی-تجاری است و فرد داروساز که در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کند، باید فعالیت در داروخانه برای او توجیه اقتصادی داشته باشد.
با اجرای آیین‌نامه جدید تاسیس داروخانه‌ها و صدور مجوزهای بیشتر، تعداد داروخانه‌های کیش افزایش یافت و در حال حاضر به حدود ۲۰ داروخانه رسیده است.
قیمت دارو، حاشیه سود آن و تعرفه خدمات دارویی در جزیره کیش مشابه سایر استان‌ها است اما هزینه‌های داروخانه‌داری در کیش دو تا سه برابر سایر استان‌ها است و این وضعیت چالش‌های زیادی را برای داروخانه‌های جزیره کیش به وجود آورده است.
با بدعهدی بیمه‌ها در پرداخت مطالبات مواجه هستیم. متاسفانه عدم پرداخت به موقع مطالبات داروخانه‌ها به یک اپیدمی تبدیل شده که باعث خالی شدن تنخواه داروخانه‌ها شده و موسسان داروخانه‌ها را مجبور کرده است که از منابع خارج از داروخانه مانند تسهیلات بانکی برای جبران کسری‌های خود استفاده کنند. این در حالیست که چرخه مالی داروخانه نیاز به منابع خارجی ندارد و خودش باید خودش را مدیریت کند.
داروخانه‌های کیش با توجه به شرایط خاص این جزیره و هزینه‌های بالایی که دارند باید از نظر پرداخت مطالبات و تامین مالی بانکی در اولویت قرار داده شوند.
تامین داروی کیش از طریق مراکز استان‌های همجوار عمدتا بندرعباس، شیراز و کرمان انجام می‌شود. اکثر سفارش‌های داروخانه‌های کیش به صورت تلفنی گرفته می‌شود و نمایندگان شرکت‌ها به ندرت به صورت حضوری به داروخانه‌های جزیره مراجعه می‌کنند. از سوی دیگر در استان‌های دیگر وقتی داروخانه‌ها، دارویی را سفارش می‌دهند معمولا بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از سفارش، آن را دریافت می‌کنند اما در کیش وضعیت متفاوت است و دریافت سفارش ممکن است بین یک هفته تا ۱۰ روز طول بکشد. حتی ممکن است به دلیل شرایط بد آب و هوایی و لغو شدن پروازها، دریافت سفارش بیشتر هم به طول بینجامد و در نتیجه تامین و توزیع دارو در جزیره کیش با تاخیر مواجه می‌شود. در چنین شرایطی داروخانه‌های کیش نیاز به ایجاد انبارها و دپوی دارویی دارند تا بتوانند در شرایط خاص هم هم پاسخگوی نیازهای دارویی مردم جزیره باشند. ایجاد انبارهای دارویی نیازمند سرمایه و مکان است که هزینه مضاعفی را به داروخانه‌های جزیره تحمیل می‌کند.
مشکل دیگر در خصوص سهمیه دارویی اختصاص یافته به داروخانه‌های کیش است. جزیره کیش، یک منطقه گردشگری است. در جزیره کیش هم افراد بومی و هم افراد گردشگر حضور دارند و تقریبا در تمام فصول سال به جز برخی از ماه‌های گرم، حضور گردشگر را در جزیره کیش داریم؛ بنابراین جمعیت جزیره کیش ترکیبی از جمعیت ثابت و شناور است. سهمیه اختصاص یافته به داروخانه‌های کیش بر مبنای جمعیت ساکن است اما باید در نظر گرفت که جمعیت گردشگر جزیره هم به دارو نیاز دارد؛ بنابراین سهمیه دارویی کیش متناسب با جمعیت آن نیست و باید افزایش یابد، به ویژه سهمیه برخی از داروها و شیرخشک‌های موردنیاز که باید تامین شوند، کم است و متناسب با نیاز مردم جزیره نیست.
اتفاقات خوبی هم در جزیره کیش رخ داده است و خوشبختانه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان و مرکز بهداشت کیش همواره بر کمبودهای دارویی در جزیره نظارت دارند و تلاش می‌کنند و در سریع‌ترین زمان ممکن این کمبودها را برطرف کنند.
داروسازانی که با وجود دوری از خانواده و شرایط آب و هوایی به جزیره کیش آمده‌اند و در زمینه تاسیس و مدیریت داروخانه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، باید انگیزه کافی را برای ادامه فعالیت داشته باشند.
در استان‌های بزرگ، وقتی مسوولین فنی داروخانه‌ها به دنبال تکنسین داروخانه باشند، افراد متقاضی زیادی وجود دارند اما چنین شرایطی در جزیره کیش وجود دارد. من به شخصه تاکنون بالغ بر ۴۰ نفر را آموزش داده و تبدیل به تکنسین داروخانه کرده‌ام.
طبق قوانین وزارت بهداشت، اگر مسوول فنی یک داروخانه بخواهد مرخصی بگیرد، باید یک داروساز یا دانشجوی داروسازی واجد شرایط را به عنوان مسوول فنی و جانشین خود تعیین کند. در سایر استان‌ها، شبکه‌ای وجود دارد که در آن مسوولان فنی و دانشجویان داروسازی آمادگی خود را برای بر عهده گرفتن جانشینی اعلام می‌کنند و مسوولین فنی داروخانه‌ها به راحتی می‌توانند جانشین خود را پیدا کنند اما چنین وضعیتی در جزیره کیش وجود ندارد. اصولا در جزیره کیش، داروساز یا دانشجوی داروسازی آزاد نداریم و من به شخصه اگر بخواهم مرخصی بگیریم، باید یک نفر را از استان‌های همجوار پیدا کنم و کلیه هزینه‌های او شامل بلیت رفت و برگشت با هواپیما، غذا، اسکان و غیره را که در مجموع هزینه‌ای هنگفت می‌شود، پرداخت کنمم تا بتوانم به مرخصی بروم. این هم یکی از هزینه‌های پنهانی است که برای داروخانه‌های کیش وجود دارد.
هزینه پنهان دیگر این است که اگر داروخانه‌های کیش بخواهند باری را از سایر استان‌ها سفارش بدهند، مجبور هستند هزینه باربری آن را خودشان بپردازند اما در سایر استان‌ها وقتی داروخانه سفارش می‌دهد، شرکت پخش خودش بار را ارسال می‌کند و دارو را درب داروخانه تحویل می‌دهد و داروخانه هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند. هزینه‌های پنهان از این دست برای داروخانه‌های کیش زیاد است و با توجه به یکسان بودن قیمت‌ها و تعرفه‌ها نسبت به سایر استان‌ها، این وضعیت باعث شده است که حاشیه سود داروخانه‌های کیش به شدت کاهش یابد و حتی در برخی موارد از بین برود.
داروخانه‌ها آخرین حلقه درمان هستند اما در حال حاضر عملا به حلقه اول و آخر درمان تبدیل شده‌اند. بسیاری از مردم برای نپرداختن هزینه ویزیت پزشک، به داروخانه می‌آیند و بعد از دریافت مشاوره‌های دارویی، داروی موردنیاز خود را دریافت می‌کنند.
در خارج از کشور، یک داروخانه هفت بخش دارد و دکتر داروساز دارای اتاقی مستقل است و در اصل کارهای داروخانه توسط تکنسین داروخانه انجام می‌شود. در خارج از کشور، اتاق مشاوره در داروخانه‌ها وجود دارد. متاسفانه وضعیت داروخانه‌ها در ایران به سمتی رفته است که در حال حاضر داروسازان به جای ارائه مشاوره‌های دارویی، اقدام به داروفروشی می‌کنند و در مجموع جایگاه دکتر داروساز در ایران تعریف نشده است. بسیاری از داروسازانی که در ایران در داروخانه فعالیت می‌کنند، عملا فقط از ۱۵ درصد از علم داروسازی خود استفاده می‌کنند و عملا ۸۵ درصد مابقی علمی که آموخته‌اند، بدون استفاده مانده است.
جزیره کیش، یک جزیره گردشگری است که گردشگران خارجی هم از سایر کشورها به آن می‌آیند. گفته می‌شود که جزیره کیش، ویترین ایران است؛ بنابراین این ویترین باید به گونه‌ای باشد که اگر کسی می‌خواهد در صنوف و صنایع آن فعالیت کند باید سابقه فعالیت در سایر نقاط کشور را داشته باشد. من به شخصه با ۱۰ سال تجربه کار در تهران و تحصیلات رشته داروسازی در مجارستان به کیش آمدم. این در حالیست که هم‌اکنون اگر کسی به تازگی از رشته داروسازی فارغ‌التحصیل شده باشد، می‌تواند بدون هیچ سابقه کاری به راحتی به کیش بیاید و داروخانه تاسیس کند. در واقع جزیره کیش از نظر امتیاز تاسیس داروخانه، جزو مناطق محروم کشور در نظر گرفته شده است! آیا کیش واقعا جزو مناطق محروم کشور است؟! مشخص است که این دسته‌بندی اشتباه است.
با این وضعیت، داروسازانی که به تازگی فارغ‌التحصیل شده و سرمایه خود را برای تاسیس داروخانه به کیش آورده‌اند، طی یکی، دو سال دلسرد و از این حرفه خارج می‌شوند چون شرایط کاری فعلی توجیه اقتصادی لازم را برای آنها ندارد.
متاسفانه وضعیت فعلی حرفه داروسازی در کشور مانند یک ساختمان کج است که باید اصلاح شود. چه کسی گفته که همه داروسازان باید داروخانه داشته باشند؟! صنعت و شرکت‌ها هم نیاز به داروساز و مسوول فنی دارند. چرا مدام گفته می‌شود که دکتر داروساز یعنی داروخانه داشتن؟! داروسازی شاخه‌های زیادی دارد که داروسازان می‌توانند در آنها فعالیت کنند.
حدود شش سال پیش به سازمان منطقه آزاد کیش پیشنهاد دادم که این جزیره می‌تواند به عنوان پایلوت واردات دارو به کشور تعیین شود. اجرای این پیشنهاد باعث می‌شود گردشگرانی که به جزیره می‌آیند، اگر داروی برندی در شهرشان موجود نیست، بتوانند آن را در جزیره کیش پیدا کنند. این پیشنهاد به ویژه در مورد اقلام پرفروش عمومی و حتی برخی داروهای تخصصی قابل اجرا است. برخی از داروها که تولید آنها برای تولیدکننده داخلی مقرون به صرفه نیست نیز امکان واردات از این طریق را دارند. در صورتی که کیش به عنوان پایلوت واردات دارو به کشور تعیین شود، این جزیره می‌تواند داروی موردنیاز سایر استان‌ها را نیز تامین کند. چند کشور حاشیه خلیج فارس در نزدیکی جزیره کیش قرار دارند و می‌توان داروهای برند را از این کشورها وارد کرد. در حال حاضر اگر دارویی بخواهد وارد کشور شود باید از فیلتر تهران بگذرد و تائیدیه سازمان غذا و دارو را دریافت کند اما اگر سازمان غذا و دارو اختیارات خود را در زمینه صدور مجوز واردات دارو به اداره استاندارد و غذا و دارو کیش تفویض کند و در عین حال نماینده سازمان نیز در کیش حضور داشته باشد و بر فرایند واردات نظارت کند، امکان تبدیل شدن کیش به پایلوت واردات دارو به کشور وجود خواهد داشت. در صورتی که این تفویض اختیار انجام شود، این امکان را داریم که اقلام دارویی موردنیاز را با قیمت مناسب و در کمترین زمان ممکن از امارات متحده عربی وارد کیش کنیم. اگر این پیشنهاد اجرایی شود، گردشگری سلامت در جزیره کیش نیز رونق خواهد گرفت و همه گردشگرانی که با هدف تفریح و گردش به جزیره می‌آیند، می‌توانند برخی از نیازهای دارویی دچار کمبود در شهر خود را نیز از کیش تهیه کنند. در حال حاضر شاهد واردات برخی داروهای قاچاق به کشور هستیم درحالی‌که می‌توانیم این داروها را تحت نظارت وارد کنیم. باید از ظرفیت‌های کیش در حوزه واردات دارو استفاده شود.
گفت‌وگو از محمدجواد به‌آبادی
