اصرار رئیس فرهنگستان علوم پزشکی بر اجرای طرح ژنریک اجباری درست نیست

به گزارش خبرنگار فانا، متن کامل گفت‌وگوی رسول دیناروند با خبرنگار فانا به شرح زیر است:

طرح ژنریک در ایران هنوز هم وجود دارد و در حال اجراست و سیاست دارویی ایران در چارچوب نظام سلامت و سیاست‌های کلی، حمایت از طرح ژنریک است.

بنابراین کسی در ایران مخالف ژنریک نیست. من قبلا هم مسوولیت داشتم و شهادت می‌دهم که سیاست ملی دارویی ایران و عملکرد ما، حمایت از ژنریک بوده است.

اما دو نگاه در این زمینه وجود دارد. یک نگاه این است که ژنریک مطلقا اجباری داشته باشیم، یعنی هیچ برندی و برند ژنریکی حق حضور در بازار نداشته باشد. نگاه دیگر این است که اجازه برندینگ بدهیم.

در دنیا بلااستثنا، هیچ کشوری وجود ندارد که طرفدار ژنریک اجباری مطلق باشد، یعنی همه کشورها پذیرفته‌اند که باید از ژنریک حمایت کنند اما اجازه رقابت و برندینگ هم بدهند.

بنابراین داروهای ژنریکی که تولید می‌کنیم، اگر نام تجاری به آنها داده شد و به آنها برند ژنریک بگوییم، از ژنریک خارج نمی‌شوند. کماکان ژنریک هستند، ژنریکی که اجازه برندینگ به آنها داده می‌شود.

سیاست فعلی ما که تقریبا یک دوره ۲۵ تا ۳۰ ساله طی شده تا به این تکامل برسد و تصمیم یک روزه نبوده است، یک سیاست ترکیبی مشابه همه کشورهای دنیا است. سیاست کشورهای معروف ژنریک‌ساز دنیا مانند هند که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان داروی ژنریک دنیاست، همین است و برای تمایز، اجازه برندینگ را به ژنریک‌سازان خود داده‌اند.

در ایران این تمایز به چه گروهی داده می‌شود؟ اینطور که من شنیدم در برخی مقاطع، این سیاست صددرصد رعایت نشده که به نظر من اشتباه بوده است اما سیاستی که وجود داشته، این است که خطوطی که دارای جی‌ام‌پی هستند، داروهایی که دارای فناوری بالاتر هستند و شرکت‌هایی که برای بار نخست یک دارو را تولید می‌کنند، اجازه برند ژنریک یعنی نام اختصاصی بگیرند. این نام اختصاصی چه حسنی برای آنها دارد؟ یک پله قیمت بالاتر می‌گیرند. یعنی قیمت پایه ژنریک برای بیمه‌هاست و برای داروهایی است که با نام ژنریک وارد بازار می‌شوند. حتی برخی از داروهایی که به نام برند ژنریک وارد بازار می‌شوند، بسیاری از آنها خودشان قیمت پایه ژنریک را رعایت می‌کنند. یک پله بالاتر، یعنی مثلا ۲۰ درصد قیمت آنها بالاتر است که این مابه‌التفاوت را بیمه پرداخت نمی‌کند و بیمار پرداخت می‌کند.

اصرار برخی افراد بر ژنریک اجباری مطلق از جمله فرهنگستان علوم پزشکی که البته باید بگویم، نه همه اعضای فرهنگستان بلکه آنهایی که در آنجا مسوولیت دارند، اصرار درستی نیست. اینکه سیاست غلطی را که هیچ جای دنیا اجرا نکرده، ما بر اجرای آن اصرار کنیم، عایدی برای کشور ندارد، یعنی قطعا رقابت از بین می‌رود، کیفیت کاهش می‌یابد، سرمایه‌گذاری در دارو از بین می‌رود و نوآوری آسیب می‌بیند.

در شرایطی که رقابت دارید و اجازه بازاریابی و برندینگ می‌دهید، امکان ارتقای کیفیت دارید. حتی ما نگاهمان این است که صنعت داروسازی بتواند در تولید ثروت، اشتغال و صادرات کشور نقش داشته باشد. وضعیت فعلی برای کشور افت دارد که یک تراز تجاری بسیار منفی در حوزه دارو داریم، یعنی واردات داروی ساخته شده کشور حدود یک میلیارد دلار است درحالی‌که سقف صادرات داروی کشور ۲۰۰ میلیون دلار بوده است. در سال‌های اخیر صادرات داروی کشور حتی به زیر ۱۰۰ میلیون دلار هم رسیده است. سیاست ما باید به گونه‌ای باشد که به تراز تجاری مثبت در حوزه دارو برسیم و اجازه بدهیم شرکت‌های دارویی ما در منطقه حرفی برای گفتن داشته باشند، بزرگ شوند، بتوانند سرمایه‌گذاری کنند و اعتماد مردم و پزشکان را جلب کنند.

دستیابی به این اهداف با سیاست‌های ترکیبی ژنریک که در دنیا پذیرفته شده و سازمان جهانی بهداشت و کشورهای عضو آن که حامی ژنریک هستند مانند ایران هم با آن مخالف نیستند، امکانپذیر است و فکر نمی‌کنم اصرار بر طرح ژنریک اجباری مطلق، منفعتی برای نظام سلامت و مردم ما داشته باشد.

گفت‌وگو از محمدجواد به‌آبادی