چند وقتی است دسترسی به داروی پلاویکس بسیار سخت شده و احتمال گرانی این دارو قابل پیش‌بینی است، اما هزینه بالای دارو برای بیمار و نبود همیشگی حمایت بیمه‌ای، گاه او را با اجبار تغییر دارو روبه‌رو می‌کند. این تغییر عوارضی همچون مشکل دستگاه گوارش، حساسیت‌های آلرژیک و حتی سردرد طولانی‌مدت را با خود به همراه دارد و بیمار ترجیح می‌دهد هزینه‌های بالای دارو را تحمل کند.
خبرهای ضد و نقیض درباره داروی پلاویکس
داروخانه: موجود نیست / مقام‌مسئول: کمبودی نیست
ازاین‌رو چنانچه این لخته در عروق اطراف قلب تشکیل شود، منجر به کاهش خون‌رسانی به قلب شده و در موارد حاد موجب بروز حمله‌های قلبی می‌شود، اما داروی پلاویکس و اوسویکس با کاهش چسبندگی پلاکت‌ها از تجمع پلاکتی و تشکیل لخته جلوگیری می‌کنند و این کار احتمال بروز حملات قلبی یا سکته را کاهش می‌دهد.
این دارو موارد مصرف مختلفی دارد و شایع‌ترین موارد مصرف آن در بیمارانی است که مشکلات پیشرفته آترواسکلروز دارند و برای آنها استنت گذاشته شده است. همچنین دسته از بیمارانی که عمل بالن انجام داده‌اند و یا به دلیل شدت و تنگی عروق مشکل گردش خون دارند و نیز افرادی که بیماری زمینه‌ای مانند دیابت دارند، پلاویکس مصرف می‌کنند.
حال برگردیم به موضوع کمبود دارویی که پرمصرف‌ترین داروی قلبی و عروقی است و این روزها بیماران قلبی برای تهیه قرص آن باید داروخانه‌های شهر را بگردند و درنهایت مجبور شوند قرص اوسویکس را جایگزین آن کنند، اما بیماران از آلرژی‌زا بودن اوسویکس گله دارند و از مصرف آن خودداری می‌کنند و حتی در مواقع کمبود پلاویکس و ضرورت مصرف این دارو، برخی بیماران دچار مشکل می‌شوند.
در تازه‌ترین خبر سازمان غذا و دارو از توزیع قرص‌های پلاویکس خبر داده و عنوان کرده است که دارو تا پایان هفته در تمام داروخانه‌ها موجود خواهد بود و بیماران نگران تهیه آن نباشند. اما کافی است برای پیگیری آخرین وضعیت این قرص و موجودی آن با سامانه ۱۴۹۰، که سامانه داروهای کمیاب محسوب می‌شود، تماس بگیرید.
گزارش کمبود در تهران و سایر استان‌ها
سامانه پس از تماس برای تهیه قرص پلاویکس تنها نشانی و شماره تماس چند داروخانه را در سطح شهر می‌دهد و داروخانه‌ها از ارائه قرص بدون نسخه پزشک خودداری کرده و اعلام می‌کنند که قرص‌ها را در صورت داشتن نسخه پزشک به فروش می‌رسانند، آن هم فقط یک ورق و با قیمتی بیش از 140 هزار تومان. در حالی که قیمت هر ورق قرص پلاویکس تا دو ماه قبل ۵۷ هزار تومان بود و مشکل عدم پوشش بیمه داروی پلاویکس، بیماران را وادار می‌کند تا برای خرید آن هزینه بالایی بپردازند. البته کمبود پلاویکس به استان تهران محدود نمی‌شود و شهرستان‌ها نیز مانند تهران با این کمبود مواجه‌اند.
گزارش‌های رسیده از گیلان حاکی است که بیماران این استان در روزهای سخت اقتصادی درگیر تهیه پرمصرف‌ترین داروی بیماران قلبی و عروقی هستند. بیماران قلبی در این استان برای تهیه قرص پلاویکس باید تمام داروخانه‌ها را بگردند و در نهایت با قیمت‌های گزاف و بی‌حساب‌وکتاب دارو را خارج از داروخانه تهیه کنند.
البته علیرغم اعلام سازمان غذا و دارو مبنی بر اینکه توزیع قرص‌های پلاویکس آغاز شده و در تمام داروخانه‌ها موجود خواهد بود، اما در گیلان برای تهیه قرص پلاویکس باید هفت‌خان رستم را پشت سر گذاشت و تهیه این قرص برای بیماران قلبی و عروقی به‌شدت سخت و تقریبا غیرممکن شده است.
دلایلی بسیاری هم برای کمبود یا عدم موجودی این دارو در سطح داروخانه‌های این استان مطرح می‌شود ازجمله اینکه این دارو در شرکت‌های پخش وجود دارد و از سوی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی به‌صورت سلیقه‌ای توزیع می شود. همچنین گفته می‌شود که با توجه به نوسانات شدید نرخ ارز و تحریم، توزیع این داروی حیاتی بیماران قلبی به دلیل افزایش قیمت محدود شده است.
درخواست بیماران این استان آن است که دانشگاه علوم پزشکی گیلان باید با توجه به شرایط سخت اقتصادی مردم دست بکار شده و با توزیع عادلانه دارو در سطح داروخانه‌های استان به داد بیماران برسد. همچنین مردم گیلان انتظار دارند به‌صورت رسمی و شفاف محل توزیع و میزان پلاویکس توزیع شده جهت تنویر افکار عمومی منتشر گردد.
وضعیت در استان ایلام نیز نگران‌کننده است و داروخانه‌های این استان خبر از کمبود این دارو می‌دهند و اعلام می‌کنند که این دارو و چند داروی چند هفته‌ای است که موجود نیست. مسئول فنی یکی از داروخانه‌های شهر ایلام در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار می‌کند: «متاسفانه امروز غالب داورهای مورد نیاز در داروخانه‌ها پیدا نمی‌شوند و بدتر اینکه برخی از داروهای کمیاب مشابه داخلی ندارند.» وی داروی پلاویکس و دیفرلین را ازجمله این داروها دانسته و تصریح می‌کند: «دیدن رنج مردمی که برای یافتن یک دارو استرس می‌کشند برای ما هم رنج‌آور است. دیدن پدر و مادری که فرزند تشنجی خود را همراه دارند و دنبال یافتن دارویی مانند دپاکین هستند سخت است و امیدواریم این مشکلات حل شود.»
با این اوصاف می‌توان دلایلی بسیاری برای کمبود یا عدم موجودی دارو برشمرد، اما شاید اصلی‌ترین دلیل آن را می‌توان نوسانات شدید نرخ ارز و چگونگی تخصیص ارز دولتی به داروها و حتی قیمت‌گذاری نامشخص این دارو دانست.
ورود ایران به جمع تولیدکنندگان داروی پلاویکس
بد نیست مروری کنیم به تاریخچه ورود این دارو به کشور. مهرماه سال 88 بود که زمزمه‌های همکاری مشترک یک شرکت داروسازی فرانسوی و یک شرکت ایرانی برای تولید پرمصرف‌ترین داروی بیماران قلبی رسانه‌ای شد و اعلام شد که ایران برای اولین بار در خاورمیانه قادر به تولید داروی قلبی پلاویکس خواهد شد.
دارویی که تنها در برخی کشورها همچون فرانسه و کانادا تولید می‌شد و قرار بود برای اولین بار در خاورمیانه و آن هم در ایران تولید شود. شرکت داروسازی دکتر عبیدی و شرکت دارویی فرانسوی سانوفی اونتیس گروپ خط تولید این داروی گران‌قیمت قلبی در ایران را راه‌اندازی کردند و محصول آن به بازار مصرف عرضه شد.
در آن ایام داروی ایرانی مشابه پلاویکس تولید می‌شد، اما محصول جدید با استانداردهای داروی اصلی تولید شد و شرکت سانوفی اعلام کرد که هدف از مشارکت با شرکت داروسازی عبیدی برای حضور در خاورمیانه و کشورهای در حال توسعه است.
از آن تاریخ تا به امروز در برهه‌های زمانی مختلف همواره کمبود این دارو در بازار مشاهده شده و در هر نوبت شرکت تولیدکننده یا کمبود را تکذیب کرده و یا دلایل نامعلومی را برای کمبود دارو در بازار اعلام کرده است. آخرین مورد این تکذیب‌ها نیز اواخر تیرماه امسال بود که این شرکت با صدور اطلاعیه‌ای هرگونه کمبود دارو را رد کرد.
در آخرین اطلاعیه این شرکت آمده بود: «پیرو اطلاعات نادرست که در فیلمی در شبکه‌های مجازی نسبت به کمبود داروی پلاویکس، تولید شرکت سانوفی در داروخانه‌های ایران منتشر شده است، جهت تنویر افکار عمومی بدینوسیله اعلام می‌شود که این دارو در شرکت داروسازی عبیدی تولید می‌شود و در حال حاضر دارو در داروخانه‌های اقصی نقاط کشور علی‌الخصوص داروخانه‌های مرجع به میزان کافی موجود است و نسخ همه بیماران را پوشش می‌دهد.»
این شرکت اضافه کرده بود: «شرکت سانوفی با حضور بیش از ۱۶ سال در ایران، متعهد به ارائه راهکارهای درمانی جدید، پیشرو و جا افتاده جهان به مردم ایران است. سانوفی به کلیه قوانین بین‌المللی احترام گذاشته و از کلیه قوانین نشر گزارشات پیروی می‌کند.»
اما به گفته یکی از کارکنان این شرکت یک ماهی هست که قرص‌های پلاویکس در این شرکت تولید نمی‌شود. به روایت کارکنان شرکت داروسازی عبیدی، مشکل مواد اولیه وجود ندارد و به نظر می‌رسد دلایلی دیگری دخیل در توقف روند تولید این دارو بوده است.
افزایش 3 برابری قیمت دارو با افزایش قیمت ارز
حالا کمبود این دارو صدای متخصصان را هم درآورده است. حسن اسلامی، عضو هیئت مدیره انجمن آترواسکلروز کمبود داروی بیماران قلبی به‌ویژه در ماه‌های اخیر را ازجمله مشکلات جدی این بیماران می‌داند و معتقد است: «داروی بیماران قلبی مانند پلاویکس به شدت کمیاب شده و حتی داروخانه‌هایی مانند هلال‌احمر و 13 آبان نیز آن را توزیع نمی‌کنند.»
وی می‌افزاید: «همچنین داروهایی که در درمان نامنظمی شدید ضربان قلب و آریتمی قلب موثرند و داروی پایین آورنده قند خون نیز کمیاب شده است. از طرفی با افزایش قیمت ارز قیمت داروها تا 3 برابر افزایش یافته در حالی که سقف پوشش بیمه‌ای تغییری پیدا نکرده است.» اسلامی تاکید دارد: «در کشورهای پیشرفته 95 درصد هزینه جراحی و تجهیزات مورد لزوم قلب را بیمه‌ها تقبل می‌کنند و تنها 5 درصد درمان را بیمار می‌پردازد.»
سازمان غذا و داروی هم که مسئول تامین داروی مورد نیاز بیماران کشور است، کمبود را تایید می‌کند، ولی خبر از تامین و توزیع دارو از هفته گذشته در کشور می‌دهد. سیدحیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل این سازمان در حالی از رفع کمبود داروی پلاویکس برای بیماران قلبی و عروقی خبر می‌دهد که داروخانه‌ها همچنان از کمبود و نایاب بودن این دارو گلایه می‌کنند.
محمدی اگرچه یکی از دلایل کمبود این دارو را قیمت‌گذاری مجدد و توقف آن در کمیسیون قیمت‌گذاری سازمان غذا و دارو خوانده و از رفع کمبود آن از هفته پیش خبر می‌دهد، اما داروخانه‌ها همچنان اعلام می‌کنند که طی روزهای گذشته تعداد بسیار محدودی در حد یک یا دو بسته از این دارو تحویل داروخانه‌ها شده است و به رغم سخنان مدیرکل امور دارویی سازمان غذا و دارو این دارو همچنان در داروخانه‌ها یافت نمی‌شود.
البته قیمت‌گذاری مجدد پلاویکس در کمیسیون قیمت‌گذاری سازمان غذا و دارو به میزان 150 هزار تومان از سوی مدیرکل دارویی در حالی مطرح می‌شود که قیمت این دارو هنوز در سایت سازمان غذا و دارو به قیمت سابق بوده و تغییری نکرده است. محمدی در ادامه سخنان خود پلاویکس را نام برند داروی ﻛﻠﻮﭘﻴﺪوﮔﺮل خوانده و می‌گوید که این دارو به وفور در بازار یافت می‌شود.
البته کمبود دارو در کشور اتفاق تازه‌ای نیست و در اکثر مواقع مشکل تامین ارز برای واردات مواد اولیه دارو از دلایل این کمبود است. اگرچه ایران بخش عمده‌ای از داروهای اساسی مورد نیاز را در داخل تولید می‌کند، اما در مورد برخی داروهای های‌تک به واردات وابسته است. از سوی دیگر تخمین زده می‌شود که با وجود اینکه از لحاظ حجم، فقط حدود سه تا چهار درصد داروهای مورد نیاز بیماران کشور از خارج تامین می‌شود، اما از نظر ارزش، داروهای گران‌قیمت حدود یک‌سوم کل ارزش اقلام دارویی را تشکیل می‌دهد.
ضمنا همواره در این سال‌ها شنیده می‌شود که ارز لازم برای ورود دارو به کشور، صرف واردات اقلامی دیگر شده است. برای مثال مرضیه وحید دستجردی، وزیر برکنارشده بهداشت کابینه دوم محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۹۱ بارها از دولت انتقاد کرد که ارز دولتی لازم را برای خرید دارو و تجهیزات پزشکی در اختیار وزارت بهداشت نمی‌گذارد. هم‌زمان رئیس سازمان غذا و دارو نیز از تعلق گرفتن ارز دولتی به لوازم آرایشی، زین اسب، دسته بیل و… به‌جای دارو خبر داده بود.
محمدرضا نادری، معاون گمرک در همان سال‌ها گفته بود که دارو در کشور وجود دارد، اما به دلیل بروکراسی اداری، حجم عظیمی از داروها در گمرک‌ها انباشت شده و به‌دلیل مشکلات ارزی ترخیص نمی‌شود. به گفته او در شرایطی که کشور در تحریم به سر می‌برد، خودمان هم واردات دارو را تحریم کرده‌ایم.
در واقع دارو در چمبره تحریم و اتلاف منابع ارزی توامان گرفتار شده است. از یک سو مسئله همیشگی تحریمها که هر چقدر سخت‌تر می‌شود امکان مراودات بانکی با جهان را برای شرکت‌های داروسازی ایرانی سخت‌تر می‌کند و از سوی دیگر موضوع تحریم‌های بانکی و پولی ایران حالا بحرانی جدی برای تهیه بخش زیادی از مواد اولیه دارویی کشور شده است.
در کنار این موضوع بحران جدی و همیشگی اتلاف منابع ارزی کشور نیز تقریبا به‌طور جدی دامن‌گیر همه دولت‌ها شده است. زیرا بیشتر دولت‌ها در مسئله تخصیص ارز به کالاهای اساسی مسیری به سوی ناکجاآباد را در پیش گرفته‌اند. محمود بهمنی، رئیس بانک مرکزی در زمان دولت دهم در رابطه با همین موضوع در سال ۱۳۹۲ مدعی شده بود که واردکنندگان به اسم دارو، خودروهای لوکس وارد می‌کردند و گفته بود: «می‌خواستند به اسم دارو و با ارز دولتی، ۷۵ کشتی خودرو و کالای لوکس غیرضروری وارد کنند.» ماجراهای دختر وزیر اسبق صمت و خبر احتکار دارو توسط وی نیز که سال گذشته با جنجال‌های بسیاری همراه شد. زمانی که خبر احتکار ۵ میلیارد تومانی دارو توسط او منتشر شد.
اما همچنان باید بر این نکته مهم تاکید داشت که مسئله کمبود و افزایش بهای دارو در کشور تنها به دلیل احتکار یا مشکلات گسترده منابع ارزی نیست. بلکه به باور کارشناسان یکی از عوامل اصلی این بحران‌ها در سال‌های اخیر به‌دلیل اعمال بی‌سابقه‌ترین تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران و محدودیت‌های ناشی از این تحریمها در انجام مبادلات بانکی، تجارت بین‌المللی، حمل و نقل و بیمه، محدودیت‌های دارویی (کمبود و گرانی) با درد و رنج مضاعفی برای بیماران در کشور همراه شده است.
امروز صدها هزار بیمار ایرانی امیدشان به داروهایی است که اندکی از دردهای آنان را التیام بخشیده و به سلامتی آنها کمک کند، ولی مداخله آمریکا در امور داخلی کشورها با هدف تحریم‌های دارویی، مقابله آشکار با جان انسان‌ها است. اگرچه ممکن است این تحریمها به‌صورت مستقیم و به نام دارو صورت نگیرند، اما ایجاد محدودیت در مبادلات بانکی، تحریم حمل و نقل و بیمه و سایر موانع تجاری و اقتصادی برای صادرات و واردات شرکت‌های ایرانی عملا همان افزودن نام داروها در لیست تحریم‌های یک‌جانبه است.
علی ابراهیمی
منبع : روزنامه سپید
