ایران با دستیابی به پیشرفتی بزرگ در حوزه سلول‌درمانی، امکان درمان بیماری‌های صعب‌العلاج و 3 نوع سرطان را با فناوری ویروس‌درمانی فراهم کرده است.
تجهیز ۴ مرکز جامع سلول‌های بنیادی
ستاد زیست‌فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در راستای توسعه زنجیره ارزش پزشکی بازساختی، برنامه تجهیز حداقل ۴ مرکز جامع سلول‌های بنیادی را آغاز کرده است. این مراکز با هدف ارتقای قابلیت‌های تحقیقاتی و تولید محصولات درمانی در مسیر تجهیز قرار دارند. از میان ۱۲ مرکز جامع موجود، تجهیزات یک مرکز در مشهد در حال پیشرفت است و سه مرکز دیگر نیز انتخاب خواهند شد.
مراکز مذکور نقش کلیدی در تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان دارند. این محصولات در زمینه‌های ژن‌درمانی، ایمونوسل‌تراپی، مهندسی بافت و سایر حوزه‌های نوین پزشکی تولید خواهند شد. ستاد برای حمایت شرکت‌های مستقر در این مراکز، تسهیلات مالی و مسیرهای قانونی را فراهم کرده است.
پیشرفت‌های نوین در سلول‌درمانی و ویروس‌درمانی
سلول‌های بنیادی و ویروس‌درمانی از مهم‌ترین حوزه‌های نوآوری در پزشکی مدرن هستند. این دو روش با هدف بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده و مبارزه با سلول‌های سرطانی توسعه یافته‌اند. در این زمینه، ترکیب سلول های بنیادی با ویروس‌های مهندسی‌شده، امکان درمان‌های دقیق‌تر و کم‌عوارض را فراهم کرده است.
این فرآیند شامل انتقال ویروس‌های ضعیف‌شده به داخل سلول‌های بنیادی است که سپس به محل آسیب دیده یا تومور هدایت می‌شوند. مزیت این روش در بالا بردن دقت و کاهش عوارض درمان نهفته است.
ورود محصول سلول‌درمانی ایرانی به بازار
یکی از دستاوردهای جدید کشور در حوزه سلول‌درمانی، ثبت و عرضه داروی درمان بیماری GVHD توسط سازمان غذا و دارو است. این بیماری ناشی از حمله سلول‌های ایمنی پیوندی به بافت گیرنده است و می‌تواند خطری جدی برای بیماران پیوندی ایجاد کند.
درمان بیماری لک و پیس با سلول‌درمانی
محصول سلول‌درمانی دیگری که وارد بازار شده، برای درمان بیماری ویتیلیگو (لک و پیس) کاربرد دارد. این بیماری خود ایمنی با از بین بردن سلول‌های رنگدانه‌ای پوست، موجب ایجاد لکه‌های سفید می‌شود. استفاده از داروی سلول‌درمانی می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کنترل این بیماری داشته باشد.
پروژه‌های سرطان معده و خون در حال انجام
به گفته دبیر ستاد زیست‌فناوری، پروژه‌ای برای سلول‌درمانی سرطان معده در مشهد و مطالعات مربوط به سرطان خون در تهران در حال پیگیری است. این پروژه‌ها پس از بررسی‌های لازم، ممکن است به پروتکل رسمی درمانی تبدیل شوند.
ایران در زمینه محصولات ژن‌درمانی و سلول‌درمانی تاکنون رتبه دوازدهم جهانی را کسب کرده است و هدف دارد در میان ۵ کشور برتر دنیا در این حوزه قرار گیرد.
ویروس‌درمانی سرطان‌های تخمدان، مثانه و پروستات
مطالعات ویروس‌درمانی نیز برای درمان سرطان‌های مثانه، تخمدان و پروستات در ایران در حال انجام است. این محصولات در مرحله فاز یک بالینی قرار دارند و به زودی وارد بازار خواهند شد.
تسهیل مطالعات کارآزمایی بالینی
مطالعات بالینی یکی از مراحل کلیدی در فرآیند تأیید درمان‌های نوین است. با توجه به هزینه‌های بالا در این حوزه، آیین‌نامه‌ای با عنوان "آیین‌نامه حمایت از مطالعات بالینی تامین مالی شده توسط بیمار" در دست تدوین است. این آیین‌نامه امکان مشارکت مستقیم بیماران در تأمین مالی را فراهم می‌کند تا سرعت توسعه درمان‌های پیشرفته افزایش یابد.
راه‌اندازی مراکز تخصصی و آزمایشگاه‌های ملی
ستاد زیست‌فناوری قصد دارد دو مرکز ملی CDMO و آزمایشگاه‌های پیشرفته در زمینه سرطان، سلول‌درمانی، ژن‌درمانی و مهندسی بافت را راه‌اندازی کند. مذاکرات مربوط به این پروژه‌ها در حال انجام است.
توسعه فناوری‌های پزشکی بازساختی
برنامه‌هایی برای تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و حمایت از استارت‌آپ‌ها در حوزه پزشکی بازساختی در حال انجام است. همچنین تجهیز بخش‌های سلول‌درمانی در مراکز درمانی و افزایش نیروی متخصص از دیگر اولویت‌های این ستاد محسوب می‌شود.
جایگاه جهانی ایران در پزشکی بازساختی
برنامه‌های ستاد زیست‌فناوری برای بومی‌سازی محصولات پیشرفته و تجاری‌سازی حداقل ۱۵ محصول جدید در حال اجرا هستند. این اقدامات می‌توانند ایران را در این حوزه به یکی از ۱۰ کشور پیشرو تبدیل کنند و علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، فرصت‌های صادراتی ایجاد کنند.
منبع : رکنا
